Xρήση ρινικών spray: Προσωρινή ανακούφιση, σοβαρές επιπλοκές

Της Χειρουργού ΩΡΛ Αργυρώς Κυπραίου*

Η ευκολία με την οποία επιλέγουν τα ρινικά spray, εξαιτίας της εκδήλωσης συμπτωμάτων κρυολογήματος ή γενικότερα προβλημάτων ρινικής αναπνοής, έχει οδηγήσει πολλούς ανθρώπους σε συμπτώματα εθισμού.

Τα spray είναι χρήσιμα, σε περιπτώσεις κρυώματος ή καταρροής, το πολύ για μία εβδομάδα. Εάν χρησιμοποιηθούν για περισσότερο από 10-15 μέρες ή ένα μήνα τότε συνηθίζονται και αναγκάζεται ο χρήστης, για να βλέπει αποτέλεσμα, να αυξάνει διαρκώς τη δοσολογία. Εξαρτάται πλέον από αυτά: Έχει άγχος μην τυχόν βρεθεί κάπου και δεν τα έχει μαζί του.
Αν αποφασίσει να τα διακόψει και να χρησιμοποιήσει κάποιο άλλο spray, δεν θα δει αποτέλεσμα, η μύτη του θα μπουκώσει αμέσως και μάλιστα χειρότερα από πριν.
Αυτή η διαδικασία δεν έχει τέλος και οι ασθενείς δεν μπορούν να απαλλαγούν από τα spray.

Πώς προκύπτει η εξάρτηση

Τα spray αυτά δρουν στο ρινικό βλεννογόνο και ιδιαίτερα στις ρινικές κόγχες. Αρχικά, οι κόγχες συρρικνώνονται κι έτσι αναπνέουμε ελεύθερα. Με τη χρόνια χρήση των spray, τα αγγεία κογχών παραλύουν, επομένως χρειάζονται μεγαλύτερες ποσότητες φαρμάκου. Επιπλέον, όμως, οι κόγχες διογκώνονται πολύ (φαινόμενο rebound) και γίνονται τριπλάσιες από το φυσιολογικό, καθιστώντας τη χρήση του spray διαρκή και αναγκαία, αφού διαφορετικά δεν μπορούν να αναπνεύσουν.
Τα spray δεν είναι αθώα! Απορροφούνται από τη συστηματική κυκλοφορία και δημιουργούν επιπλοκές πολύ σοβαρές όπως υπέρταση, γλαύκωμα, υπερτροφία του προστάτη. Παράλληλα, ο ρινικός βλεννογόνος καταστρέφεται, λεπτύνεται, δεν λειτουργεί επαρκώς ως φραγμός των μικροβίων. Έτσι δημιουργούνται κρούστες και μικροαιμορραγίες, η όσφρηση μειώνεται και ο ασθενής νιώθει έντονη ξηρότητα.

Προσοχή με εφήβους και παιδιά

Χρειάζεται προσοχή στην περίπτωση των εφήβων και των μικρών παιδιών που αρχίζουν να χρησιμοποιούν ρινικά spray ή σταγόνες που θεωρούνται αθώα από τους ενηλίκους. Αν τελικά ξεφύγουν της προσοχής των μεγαλυτέρων και κάνουν χρήση για μήνες, θα αρχίσουν να αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα .
Οι έφηβοι, συνήθως, παρουσιάζουν ορμονική ρινίτιδα, η μύτη τους αρχίζει να μπουκώνει χωρίς λόγο, συνήθως χωρίς κρύωμα, γεγονός που οφείλεται στην απότομη ανάπτυξη της μύτης και τις ορμόνες της εφηβείας. Πρέπει να εξεταστούν από ειδικό και να λάβουν την κατάλληλη αγωγή και να αποφύγουν τη χρήση spray που πιθανώς υπάρχει στο σπίτι.

Αντιμετώπιση του προβλήματος

Η λύση απέναντι στην εξάρτηση από τα ρινικά σπρέι είναι συνήθως χειρουργική –η επέμβαση δεν διαρκεί πάνω από μισή ώρα– και προσαρμόζεται στο περιστατικό. Γίνονται όμως και μικροεπεμβάσεις σε επίπεδο ιατρείου με τοπική αναισθησία, ανώδυνες μετεγχειρητικά.
Το πρώτο που επιδιώκεται είναι να μειωθεί δραστικά ο όγκος των ρινικών κογχών (φυσικές προεξοχές στο εσωτερικό της μύτης) που λειτουργούν ως φίλτρα, αλλά παράλληλα θερμαίνουν και υγραίνουν τον εισπνεόμενο αέρα, ώστε να μην προκαλεί ξηρότητα στον φάρυγγα.
Οι κόγχες με τη χρήση των σπρέι γίνονται τριπλάσιες από το φυσιολογικό μέγεθος, είναι δηλαδή υπερτροφικές και εμποδίζουν σημαντικά την αναπνοή. Η επέμβαση στις ρινικές κόγχες γίνεται με laser ή ραδιοσυχνότητες –ραδιοκύματα που εφαρμόζονται επάνω στις κόγχες και τις ζαρώνουν.
Η πιο δραστική λύση είναι η κογχοπλαστική, κατά την οποία αφαιρείται μικρό τμήμα της κόγχης μαζί με τα οστό που υπάρχει μέσα και συρράπτεται ξανά με πλαστική δίνοντας μόνιμο αποτέλεσμα.

* Η Αργυρώ Κυπραίου είναι Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος, Αν. Διευθύντρια στο νοσοκομείο Μετροπόλιταν και
Μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Πλαστικής Χειρουργικής Προσώπου